Proprioceptie is één van de belangrijkste zintuigen in ons lichaam.
Bij HappyKido krijgen wij regelmatig de vraag wat proprioceptie precies is, hoe het werkt en hoe je het kunt trainen.
In dit blog leggen we alles uit wat jij moet weten over proprioceptie.
Proprioceptie betekenis
In één zin: proprioceptie, ook wel positiezin genoemd, is het vermogen om je eigen lichaam waar te nemen en is van belang voor de evenwicht en motoriek van ons lichaam. Het proprioceptieve systeem is een zintuig dat zich bevindt in onze spieren en gewrichten en geeft ons het gevoel van lichaamsbewustzijn. Proprioceptie bepaald dus hoeveel kracht je moet zetten en welke spieren je moet aanspannen in verschillende situaties.
Hoe werkt proprioceptie?
Het proprioceptieve systeem is één van de drie systemen in ons lichaam die invloed heeft op ons evenwicht. Het evenwicht wordt bepaald door informatie uit de volgende systemen:
- Proprioceptieve systeem: Proprioceptie of de positiezin door spieren gewrichten en huid
- Vestibulaire systeem: Het evenwichtsorgaan in het binnenoor
- Visuele systeem: Het gezichtsvermogen, zien met de ogen
De drie systemen dragen alle drie bij aan een goed evenwicht en lichaamsbewustzijn. Als één van de drie systemen uitvalt of slechter ontwikkeld is, dan proberen de andere twee dat te compenseren. Het proprioceptieve systeem is het lastigst te compenseren.
De werking van proprioceptoren
In onze spieren zitten sensoren die informatie doorgeven aan de gevoelszenuwen, deze sensoren worden proprioceptoren genoemd. Deze informatie bereikt via het zenuwstelsel de hersenen, waar de informatie vanuit de drie zintuigen (proprioceptie, evenwichtsorgaan en gezichtsvermogen) wordt verwerkt.
Niet alleen in de spieren, maar ook in de huid, in pezen en in het bindweefsel rond de spieren en gewrichten, zitten sensoren (proprioceptoren). Deze proprioceptoren bepalen de mate van spieraanspanning, de positie van gewrichten en de spanning in de pezen. Dit fenomeen staat bekend als proprioceptie.
Wat is een verstoorde proprioceptie?
Proprioceptie is het zintuiglijke systeem dat verantwoordelijk is voor het waarnemen van de positie en beweging van het lichaam. Het stelt ons in staat om zonder visuele input te weten waar ons lichaam zich bevindt in de ruimte en hoe het zich beweegt. Wanneer dit systeem niet optimaal functioneert, spreken we van een verstoorde proprioceptie.
Effecten van een verstoorde proprioceptie
Bij een goed ontwikkeld proprioceptief systeem ben je je bewust van je lichaam. Je houdt makkelijk evenwicht, je weet precies hoeveel druk je moet zetten tijdens het schrijven, je weet of je rechtop staat of op de kop staat. Bij kinderen komt het regelmatig voor dat het proprioceptieve systeem niet helemaal goed ontwikkeld is, wat zich uit in problemen bij het uitvoeren van motorische vaardigheden en in de houding van een kind. Kinderen die proprioceptieve problemen hebben kunnen de volgende signalen vertonen:
- Slechte houding (hangende schouders, kan niet op één been staan)
- Onzeker looppatroon (stoot zich regelmatig aan voorwerpen, moeite met traplopen, moeite met in een rechte lijn lopen)
- Ongecoördineerde armbewegingen
- Veel bijten en kauwen op voorwerpen
- Zet te veel druk met schrijven
Kan je proprioceptie trainen?
Ja, proprioceptie is trainbaar. Er zijn verschillende oefeningen en activiteiten die gericht zijn op het stimuleren en versterken van de proprioceptieve vaardigheden. Deze oefeningen kunnen helpen bij het verbeteren van de lichaamspositie, stabiliteit en bewegingscontrole.
Het trainen van proprioceptie
Een goede ontwikkeling van het proprioceptieve systeem is dus enorm belangrijk. Er zijn een aantal oefeningen die proprioceptie versterken, dit worden proprioceptieve activiteiten genoemd. Deze oefeningen helpen een kind om de spieren en het brein wakker te schudden, hierdoor komt het kind in een alerte staat en kan dus beter leren en ontwikkelen. Proprioceptieve activiteiten zijn oefeningen waarbij een kind kracht moet zetten door spieren aan te spannen en deze kracht moet reguleren, zo worden zowel de spieren als het brein geactiveerd. Een aantal voorbeelden van proprioceptieve activiteiten die een kind zelfstandig kan oefenen zijn:
- Push ups: een normale push op is misschien iets te zwaar, begin bijvoorbeeld op je knieën of staand tegen de muur.
- Knijpen: gebruik je rechterhand om in je linkerarm te knijpen, andersom kan ook natuurlijk. Speel met de druk die je uitoefent, begin eerst bij je pols, dan je onderarm en dan je bovenarm.
- Knuffelen: wikkel je armen om je knieën en geef jezelf een dikke knuffel, speel ook hier met de hoeveelheid druk die je uitoefent.
- Helpen met boodschappen: til de zware boodschappentassen uit de auto naar binnen. Oefen met je balans door alleen één arm te belasten met een zware boodschappentas.
- Kniebuiging: probeer een kniebuiging, beter bekent als de squat. Sta rechtop en zak door je knieën alsof je op een stoel gaat zit. Houd deze stand onderin vast en bewaar je evenwicht, kom dan weer omhoog en herhaal dit een aantal keer.
Gebruik ook hulpmiddelen die het proprioceptieve systeem nog veel meer trainen! Gebruik bijvoorbeeld de Sensorische Body Sock, en de Sensorische Slaaptunnel van HappyKido. Door de constante compressie van deze interessante hulpmiddelen worden de spieren van een kind wakker geschut en daarmee dus het proprioceptieve systeem gestimuleerd. Met de Sensorische Schommel kan een kind op een veilige manier op de kop hangen en oefenen met evenwicht en balans.